تفسیر علیت به تشأون در فلسفه صدرایی
نویسندگان
چکیده
رابطۀ بین واجب و ممکنات یا ربط علّی و معلولی در نظام وجودی صدرایی، دو گونه بررسی می شود؛ صدرا ابتدا با اثبات اصالت وجود، به توجیه این رابطه در دستگاه وجودی و در قالب تشکیک خاصی پرداخته و معتقد است علّت و معلول، دو موجود مستقل و در مقابل هم نیستند که رابطۀ آنها تباین باشد؛ بلکه از نوع اضافۀ اشراقی است و معلول عین ربط به علّت است، نه موجودی مرتبط با علّت؛ امّا در اواخر بحث علیّت، به این نتیجه می رسد که وقتی معلول هویّتی مباین با علّت نداشته باشد، علّت هم باید در مقابل آن موجود مستقل نامتناهیی باشد که عاری از هر نقصی است و با استدلال از طریق «بسیط الحقیقة کل الأشیاء» و پرداختن به حقیقت علّت و معلول (ربط علّی) خصوصیّات علّت حقیقی را بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که تنها وجود حقیقی ذات باری است و بقیه شؤون و ظهورات واجب هستند، نه اینکه وجودی- حتی به نحو ربطی و مستقل- در مقابل او باشند؛ بدین طریق از تشکیک خاصّی و فقر وجودی معلول به منزلۀ پلی برای رسیدن به وحدت شخصی استفاده می کند و در مباحث مختلف از تعابیر عرفانی که نشان دهندۀ رابط شأن و ذی شأن است، استفاده می کند.
منابع مشابه
مختصات هندسه حکمت موهبتی در فلسفه صدرایی
منظومه حکمت صدرایی متشکل از تأمل ژرف در اسرار هستی و ریاضت فکری و جهاد شرعی است که در آن کوشش حکیم پژوهشگر و پاک نهاد، پیوسته به مقام «ولایت»، از افاضه‌ها و تأییدهای الهی و کشف و شهود برای تکمیل سلوک فکری بهره‌مند میشود. صدرالمتألهین به وجود «حکمت موهبتی» قایل است و در بخش‌هایی از کتاب‌های حکمی خود بر آن صحه گذاشته است و در دستیابی به رموز حکمی، در مواردی خود را تک و تنها میداند. این «موهبت» ...
متن کاملتفسیر آیه امانت در انسان‌شناسی حکمت صدرایی
در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به تفسیر آیه امانت و بازتاب آن در حکمت متعالیه پرداخته میشود. در این آیه از عرضه امانت الهی بر آسمان‌ها، زمین و کوه‌ها سخن میرود و این که به جز انسان ظلوم و جهول هیچ موجودی آن را نپذیرفتهاست. ملاصدرا این امانت را اشاره به وجود خاص آدمی و قابلیت او برای سیر در مراتب گوناگون هستی میداند. در این زمینه او از تعبیرات فناء و بقاء، روح الهی، نور الهی و قلب ملکوتی ...
متن کاملتبیین علیت در نظام فلسفی سینوی و صدرایی
مسئله علیت یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی است که بدون فهم آن درک جهان هستی ممکن نیست. اساساً هر نوع بحث، سخن و تجربه‌ای مبتنی بر فهم علیت و پذیرش آن است. مسئله علیت از جهات مختلف موردتوجه قرارگرفته است. فیلسوفان جدید غرب مانند هیوم و کانت این موضوع را از نظرگاه معرفت‌شناسی و فیلسوفان مسلمان از حیث وجود شناسی موردبررسی قرار داده‌اند. این مقاله سعی بر آن دارد که، با نظر به علیّت تحلیلی، چیستی و کاربرد...
متن کاملکثرتگرایی نجات بر مبنای فلسفه صدرایی
کثرت‌گرایی نجات را می‌توان بر اساس مبانی فلسفی حکمت متعالیه به نحوی فلسفی تبیین کرد. ملاصدرا با اتّخاذ مبنای خیر بودن وجود، تشکیکی بودن مراتب وجود، هم‌سنخ بودن وجود و علم و ...، انسان‌ها را به استعدادهای درونی خود برای رسیدن به اوج انسانیّت و کمال اخلاقی آگاه ساخته، برای هر انسانی به مقتضای درجه معرفتش قائل به نجات است. بر مبنای نگرش وی، هر انسانی به مقدار معرفت و آگاهی خویش به حقیقت متعالی و به ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمتناشر: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
ISSN
دوره 2
شماره پاییز 89 - مسلسل 5 2010
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023